Hakaret suçu nasıl oluşur? Sosyal medya hesaplarından yapılan hakaretin cezası var mıdır? Hakarete uğrayan kişi tazminat davası açabilir mi?
Avukat Hande Bağcı
Hakaret; özellikle öfke anlarında kişilerin söylediği, karşı tarafın saygınlığına, kişiliğine, itibarına yönelik aşağılayıcı sözlerdir. Teknolojik imkanların gelişmesine bağlı olarak, sözlü, yazılı ve görsel araçlar kullanılmak suretiyle işlenen hakaret suçlarında büyük artış olduğu gözlenmektedir. Bu nedenle hangi ifadelerin hakaret suçu kapsamında değerlendirileceği, eylemin ağırlığının cezaya etkisi ve hakaret suçuna maruz kalanın kimliği (örneğin; kamu görevlisi olması) gibi birçok merak edilen konu bulunmaktadır.
Türk Ceza Kanunu’nun 125. Maddesinde Hakaret suç olarak kabul edilmiş ve bu suçun aleni olarak işlenmesi halinde cezanın ağırlaşması sistemini benimsenmiştir. Türk Ceza Kanunu’nun 125. Maddesine göre;
“(1) Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden (...) 46 veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.” şeklinde hüküm bulunmakta olup bu itibarla hakaret suçunun tanımı yapılmıştır. Yine ilgili kanun maddesinde hakaret suçunun ağırlaştırıcı nedenleri de sayılmıştır. Hakaret suçunun;
a) Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı,
b) Dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı,
c) Kişinin mensup bulunduğu dine göre kutsal sayılan değerlerden bahisle, İşlenmesi halinde, cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz.
Kanun maddesi ağırlaştırıcı sebepleri belirlerken kişinin hem manevi değerleri ve kişiliğini hem de kamu nezdinde ki düzeni korumayı amaçlamıştır. Şöyle ki; trafik esnasında çevirme yapan bir polise hakaret edilmesi halinde ceza arttırılacağı gibi bir kişinin Müslümanlığa ya da Hristiyanlığa inanmasından dolayı duyduğu küfürler ve aşağılayıcı her türlü kelimeler için de ceza arttırılacaktır.
Son dönemlerde en sık karşılaşılan şekil ise sosyal medya hesapları üzerinden işlenen hakaret suçları olmuştur. Toplumda dizi oyuncuları, ses sanatçıları gibi göz önünde olan kişiler genellikle sosyal medya hesaplarına yazılan yorumlarla veya sosyal medya üzerinden gönderilen mesajlarla hakarete maruz kalmaktadırlar. Bu hallerde kanun “her türlü sesli, yazılı veya görüntülü bir ileti ile” hakaret suçunun işlenmesi karşısında da ceza öngörmüştür.
Toplumda ünlenmiş bir sanatçıya, sadece kıyafeti yüzünden ya da yaptığı konuşma esnasında bildirdiği görüşünden dolayı hakaret edildiği, fotoğraflarının altına küfürler yazıldığı, gerek kişiliğine gerek namusuna yönelik aşağılayıcı mesajlar gönderildiği sık sık haberlere konu olmaktadır. İşte bu hallerde kişilerin “hukuk yoluna başvuracağına” dair açıklamaları bulunmaktadır. İşte bu hallerde sırf kıyafetinin kısalığı/ uzunluğu için hakarete uğrayan bu kişi suç duyurusunda bulunmaktadır ve yukarıda bahsedilen suçun ağırlaştırıcı hali burada uygulanmaktadır.
Kendisine hakaret edilen kişi, savcılığa bir dilekçe ile suç duyurusunda bulunabilir. Ancak bu suç duyurusunu 6 ay içerisinde yapmalıdır. Aksi takdirde şikayeti hakkında takipsizlik kararı verilecektir. Hakarete uğrayan kişi suç duyurusunda bulunabileceği gibi aynı zamanda maddi- manevi tazminat davası da açabilecektir.
Hakaret suçunda korunan değer aynı zamanda bir kimsenin kişilik hakkı olduğundan Türk Borçlar Kanunu’nun 58. Maddesi uyarınca kişilik hakkı zedelenen kişi manevi tazminat talep edebilecektir.
“Madde 58- Kişilik hakkının zedelenmesinden zarar gören, uğradığı manevi zarara karşılık manevi tazminat adı altında bir miktar para ödenmesini isteyebilir.”
Hakaret nedeniyle manevi tazminat talep edilmesi halinde hakim, bu hakaretin kişinin hayatına olan etkisi, ekonomik koşullar gibi hususları değerlendirecek ve kişinin huzurunu bir nebzede olsa giderecek, manevi zararı azaltıcı etki yaratacak bir miktar para ödenmesine karar verecektir.
Böylece hakaret eden kişi hem ceza davası ile karşı karşıya kalarak suç kaydı oluşacak hem de manevi tazminat davası ile ekonomik olarak da suçunun karşılığı olarak ekonomik zarara uğrayacaktır.
